Superfoods: Είναι όντως super?

superfoods θεωρούνται οι τροφές που είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά. Αν και ο όρος αυτός είναι ιδιαίτερα δημοφιλής τελευταία, είναι σημαντικό να τονιστεί πως δεν υπάρχει κάποιος επίσημος επιστημονικός ορισμός της «υπερτροφής». Το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης, για παράδειγμα, περιγράφει ως superfood ως «μια τροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετική για την υγεία και την ευημερία».

Δημοφιλή τρόφιμα που έχουν χαρακτηριστεί ως superfoods είναι τα βατόμουρα, τα μούρα αcai, το ρόδι, η κινόα, η λαχανίδα, ο λιναρόσπορος, οι σπόροι chia, το φαγόπυρο, το κεχρί, τα φύκια, το μορίνγκα, το ιπποφαές, η σπιρουλίνα, ο κουρκουμάς, το μάτσα κ.λ.π. Η θεωρία των superfoods, είναι ελκυστική και έχει κεντρίσει σίγουρα το ενδιαφέρον πολλών καταναλωτών.

Για να διακρίνουμε την αλήθεια από το marketing, είναι σημαντικό να εξετάσουμε προσεκτικά τα επιστημονικά στοιχεία που κρύβονται από πίσω. Τα βατόμουρα μία από τις πιο δημοφιλείς και γνωστές υπερτροφές και έχουν μελετηθεί πολλές φορές για τις ιδιότητες τους. Οι υψηλές συγκεντρώσεις των μούρων σε αντιοξειδωτικά, και πιο συγκεκριμένα σε ανθοκυανίνες, φαίνεται ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μούρα acai έχουν σημαντικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που βοηθάνε στην καθυστέρηση και αντιμετώπιση της ελάττωσης της μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία, ενώ ο χυμός ροδιού έχει φανεί ότι μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και το οξειδωτικό στρες,  δύο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Όμως, η ερμηνεία των αποτελεσμάτων των ερευνών στην κανονική διατροφή φαίνεται να μην είναι και πάντα τόσο ρεαλιστική. Αυτό επειδή οι συνθήκες υπό τις οποίες τα τρόφιμα μελετώνται στο εργαστήριο διαφέρουν από τον τρόπο που καταναλώνονται συνήθως στην καθημερινή ζωή. Έτσι, σε μια μελέτη το τρόφιμο που ερευνάται καταναλώνεται σε μεγάλη ποσότητα και συχνότητα προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα οφέλη, γεγονός το οποίο δεν είναι ρεαλιστικά εφικτό στο πλαίσιο μιας κανονικής διατροφής. Επιπλέον, αρκετές από αυτές τις μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα, γεγονός που δεν εξασφαλίζει ότι θα υπάρχει το ίδιο αποτελέσμα και στους ανθρώπους.

Επίσης, κάτι άλλο που πρέπει να προσέξουμε είναι  ότι το να ονομάζουμε ορισμένα τροφίμα ως «υπερτροφές» μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι άλλα τρόφιμα στη διατροφή μας δεν είναι εξίσου υγιεινά όταν, στην πραγματικότητα, μπορεί να παρέχουν εξίσου πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα,  τα καρότα, τα μήλα και τα κρεμμύδια, είναι γεμάτα με θρεπτικά συστατικά που προάγουν την υγεία, όπως βήτα-καροτίνη, φυτικές ίνες και φλαβονοειδή. Επίσης έχουν το πρόσθετο όφελος ότι είναι φθηνά και άμεσα διαθέσιμα. Άρα, μπορούμε εύκολα να τα καταναλώσουμε, σε μεγάλες ποσότητες και σε πιο τακτική βάση για να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τη θρεπτική αξία τους.

Τέλος,  κανένα τρόφιμο και κανένα «superfood» δεν μπορεί από μόνο να καλύψει πλήρως όλες τις διατροφικές απαιτήσεις  του οργανισμού προκειμένου να υπάρχει καλή υγεία, ευεξία και ενέργεια. Επομένως, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι αν προσθέσουμε μια ή δυο από αυτές τις τροφές, σε μια κατά τα άλλα μη ισορροπημένη διατροφή, θα προστατεύουμε  από χρόνιες ασθένειες και προβλήματα υγείας.

Συμπερασματικά, τα superfoods σίγουρα μπορούν να προσφέρουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό και να ενισχύσουν με βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά ή καλά λιπαρά το κάθε γεύμα στο οποίο έχουν προστεθεί. Ωστόσο, από μόνα τους σίγουρα δεν μπορούν να κάνουν τη διαφορά.  Άρα, για να μπορέσουμε να επωφεληθούμε από την κατανάλωσή τους οφείλουμε να υιοθετήσουμε μια ισορροπημένη και μεγάλης ποικιλίας διατροφή, βασισμένη σε άφθονα φρούτα, λαχανικά και μη επεξεργασμένα τρόφιμα.  

Βιβλιογραφία

1. Srinivasan, K. (2021). Superfoods: How ‘Super’Are They?.
2. EUFIC (2012): What Are Superfoods and Are They Really Super?
3. Yi, W., Fischer, J., Krewer, G., & Akoh, C. C. (2005). Phenolic compounds from blueberries can inhibit colon cancer cell proliferation and induce apoptosis. Journal of agricultural and food chemistry, 53(18), 7320-7329.
4. Malin, D. H., Lee, D. R., Goyarzu, P., Chang, Y. H., Ennis, L. J., Beckett, E., … & Joseph, J. A. (2011). Short-term blueberry-enriched diet prevents and reverses object recognition memory loss in aging rats. Nutrition, 27(3), 338-342.
5. Lichtenthäler, R., Rodrigues, R. B., Maia, J. G. S., Papagiannopoulos, M., Fabricius, H., & Marx, F. (2005). Total oxidant scavenging capacities of Euterpe oleracea Mart.(Acai) fruits. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 56(1), 53-64.
6. Hassimotto, N. M. A., Genovese, M. I., & Lajolo, F. M. (2005). Antioxidant activity of dietary fruits, vegetables, and commercial frozen fruit pulps. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53(8), 2928-2935.
7. Lynn, A., Hamadeh, H., Leung, W. C., Russell, J. M., & Barker, M. E. (2012). Effects of pomegranate juice supplementation on pulse wave velocity and blood pressure in healthy young and middle-aged men and women. Plant foods for human nutrition, 67(3), 309-314.
8. Aviram, M., Dornfeld, L., Rosenblat, M., Volkova, N., Kaplan, M., Coleman, R., … & Fuhrman, B. (2000). Pomegranate juice consumption reduces oxidative stress, atherogenic modifications to LDL, and platelet aggregation: studies in humans and in atherosclerotic apolipoprotein E–deficient mice. The American journal of clinical nutrition, 71(5), 1062-1076.