Ως γλυκαντικά ή γλυκαντικές ύλες εννοούμε τα υποκατάστατα της ζάχαρης. Οι γλυκαντικές ύλες όπως η γλυκόζη, η φρουκτόζη, οι πολυόλες έχουν θερμιδική αξία ενώ η σακχαρίνη, η ασπαρτάμη, το κυκλαμικό οξύ, η ακεσουλφάμη Κ, η σουκραλόζη, η νεοτάμη, η αλιτάμη έχουν πολύ μικρή θερμιδική αξία.

Οι γλυκαντικές ουσίες με μικρή θερμιδική αξία χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στις μέρες μας. Παρέχουν λιγότερες θερμίδες και πολύ πιο έντονη γλυκύτητα από τα προϊόντα που περιέχουν ζάχαρη.

Άλλες ύλες με γλυκαντική δράση εκτός της ζάχαρης και της φρουκτόζης, είναι το σιρόπι καλαμποκιού, ο χυμός φρούτων, το μέλι, η μελάσα, το χαρουπόμελο, η γλυκαντική ύλη από το φυτό στέβια (γλυκοζίτες στεβιόλης) η ζάχαρη καρύδας, το σιρόπι σφενδάμου, το σιρόπι αγαύης και το σιρόπι yacon.

Η σορβιτόλη, η μαννιτόλη και η ξυλιτόλη είναι πολυόλες και προκαλούν χαμηλότερη αύξηση του σακχάρου απ’ ότι η ζάχαρη και άλλοι υδατάνθρακες. Πλούσιες σε πολυόλες είναι πολλές καραμέλες και τσίχλες χωρίς ζάχαρη. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις που να δείχνουν ότι η χρήση των παραπάνω γλυκαντικών υλών πλεονεκτεί σε σχέση με τη χρήση της ζάχαρης.

Ποια είναι η θρεπτική τους αξία;

Η ζάχαρη είναι μια τροφή χωρίς καμία θρεπτική αξία, που η κατανάλωσή της έχει συνδεθεί με εμφάνιση πολλών παθήσεων, όπως παχυσαρκίας, σακχαρώδους διαβήτη κ.α. Ωστόσο, τα γλυκαντικά έχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά καθώς και διαφορετική επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών και στο σάκχαρο του αίματος σε σχέση με την λευκή ζάχαρη.

Οι γλυκαντικές ύλες είναι ασφαλείς για την υγεία μας;

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) έχει καθορίσει για τις γλυκαντικές ύλες με μικρή θερμιδική αξία, όπως άλλωστε και για όλα τα πρόσθετα τροφίμων, μια αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη, η οποία ορίζεται ως η ποσότητα της γλυκαντικής ύλης, η οποία μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια σε καθημερινή βάση καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου χωρίς να προκαλέσει παρενέργειες. Εάν χρησιμοποιηθούν σε υπερβολική ποσότητα, ενδέχεται να προκύψουν ορισμένες παρενέργειες όπως φούσκωμα ή διάρροια.

Αρκετές επιστημονικές μελέτες, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι γλυκαντικές ύλες με λίγες θερμίδες είναι ασφαλείς για κατανάλωση απ’ όλες τις ομάδες του πληθυσμού, ακόμη και από παιδιά, εγκύους και γυναίκες που θηλάζουν.

Ποια είναι τα οφέλη για την υγεία μας;

Η δυνατότητα απόλαυσης της γλυκιάς γεύσης χωρίς την πρόσληψη επιπλέον θερμίδων, έχει οδηγήσει στην ευρεία χρήση γλυκαντικών. Πολλές μελέτες και οργανισμοί υγείας έχουν επιβεβαιώσει τη συμβολή των γλυκαντικών με λίγες θερμίδες στον έλεγχο του βάρους. Η χρήση γλυκαντικών υλών με μικρή θερμιδική αξία από τα διαβητικά άτομα είναι σχεδόν ελεύθερη, αν και για όλες τις γλυκαντικές ύλες υπάρχει η ελάχιστη ασφαλής πρόσληψη. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι δεν δίνουν ενέργεια και δεν επιδρούν στα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος.

Επίσης, στο διαδίκτυο υπάρχουν διάφορες φήμες  που υποστηρίζουν ότι οι γλυκαντικές ύλες δεν είναι ασφαλείς και ενδέχεται να είναι καρκινογόνες. Τόσο η Cancer Research UK όσο και το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ έχουν αναφέρει ότι οι γλυκαντικές ύλες χαμηλής θερμιδικής αξίας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, για το λόγο αυτό σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες συστάσεις από όλους τους έγκριτους οργανισμούς θεωρούνται ασφαλείς.

Τέλος, το πιο σημαντικό είναι να προσέχουμε τις διατροφικές μας επιλογές, δεδομένου ότι ένα τρόφιμο «χωρίς ζάχαρη» δεν αποτελεί απαραίτητα ένα διαιτητικό προϊόν. Όπως όλα τα τρόφιμα έτσι και τα γλυκαντικά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.

Βιβλιογραφία

Arun Sharma, S. A. (2016, May-June). Artificial sweeteners as a sugar substitute: Are they really safe? Indian Journal of Pharmacology , σσ. 237-240.

Michelle D. Pang, G. H. (2021, January 7). The Impact of Artificial Sweeteners on Body Weight Control and Glucose Homeostasis. Frontiers in Nutrition .

Vikas Purohit, S. M. (2018, Jenuary-February). The truth about artificial sweeteners – Are they good for diabetics? Indian Heart Journal , σσ. 197-199.

Οδηγός Διατροφής για τη Ρύθμιση του Διαβήτη, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, Έκδοση 2013